Prema zvaničnim podacima Federalnog zavoda za statistiku za april 2025. godine, prosječna neto plata u Federaciji Bosne i Hercegovine iznosila je 1.583 KM. Ipak, taj prosjek ne prikazuje stvarno stanje na terenu, jer razlike među kantonima ostaju izrazite.
U Sarajevskom kantonu prosječna neto plata iznosi čak 1.909 KM, dok je u Srednjobosanskom kantonu svega 1.359 KM – razlika od preko 550 maraka mjesečno.
Pregled plata po kantonima (april 2025):
Sarajevski kanton – 1.909 KM
Hercegovačko-neretvanski – 1.613 KM
Bosansko-podrinjski – 1.541 KM
Tuzlanski – 1.466 KM
Posavski – 1.464 KM
Kanton 10 (Livno) – 1.454 KM
Unsko-sanski – 1.442 KM
Zeničko-dobojski – 1.416 KM
Zapadnohercegovački – 1.411 KM
Srednjobosanski kanton – 1.359 KM
Najveće plate bilježi Sarajevo, što i nije iznenađujuće s obzirom na koncentraciju državnih institucija, finansijskog sektora, IT kompanija i stranih organizacija. S druge strane, Srednjobosanski kanton ima ekonomiju zasnovanu na industriji, građevinarstvu i poljoprivredi, s manje prostora za visoko plaćene djelatnosti.
Razlika između najbogatijeg i najslabije rangiranog kantona trenutno iznosi gotovo 40% posto mjesečnih primanja. Ovaj jaz nije samo ekonomski – on ima i šire društvene posljedice: odlazak radne snage, smanjenje potrošnje u unutrašnjosti, te porast migracija prema većim urbanim centrima.
Srednjobosanski kanton nazaduje u zadnjih 10 godina u odnosu na manji entitet
SDA gotovo bez prekida vodi kantonalnu izvršnu vlast od 2000-ih, često u koaliciji sa HDZ-om BiH. Imenovanja, raspodjele budžeta, razvojne strategije, ulaganja u obrazovanje i poduzetništvo – sve su to bile nadležnosti pod direktnim utjecajem SDA.
Na prvi pogled zvuči nelogično da Srednjobosanski kanton (SBK), koji pripada ekonomski jačoj Federaciji BiH, ima niže prosječne plate od Republike Srpske (RS) – entiteta koji ima slabiju ekonomsku osnovu i veće budžetske probleme. Politička neambicioznost i dugogodišnja dominacija istih političkih struktura, prvenstveno SDA, rezultirali su nedostatkom jasne razvojne strategije i slabom infrastrukturnom podrškom lokalnim privrednicima.
U RS-u, iako postoje vlastiti izazovi, centralizovana uprava s Banja Luke te aktivnije subvencioniranje određenih industrija i javnog sektora omogućili su rast plata i jačanje ekonomskog centra. Pored toga, demografski trendovi odlaska mladih i obrazovanih iz SBK-a dodatno smanjuju potencijal kantona za ekonomski razvoj. Kombinacija loše politike i upravljanja, demografije i strukturnih ekonomskih faktora čini da SBK danas zaostaje po platama za prosjekom entiteta Republike Srpske.
Da bi se ovaj negativan ekonomski trend preokrenuo, potrebne su hitne reformske mjere usmjerene na razvoj lokalne privrede, poboljšanje upravljanja i zadržavanje mladih kadrova.